Senagat suwuny arassalamak we himiki goşundylar
Düşündiriş
Senagatlaşmagyň çalt ösmegi bilen dürli senagat önümçiliginde suwy bejermegiň ähmiýeti barha artýar. Senagat suwuny arassalamak diňe bir prosesiň yzygiderli öňe gitmegini üpjün etmek üçin möhüm baglanyşyk bolman, eýsem daşky gurşaw kadalaryna we durnukly ösüş talaplaryna laýyk gelýän möhüm çäredir.
Suwy arassalamagyň görnüşi
| Suw arassalaýyş görnüşi | Esasy maksat | Esasy bejeriş obýektleri | Esasy amallar. |
| Çig suwuň öňüni almak | Içerki ýa-da senagat suwunyň talaplaryny kanagatlandyryň | Tebigy suw çeşmesi suwy | Süzgüç, çökündiler, garynlaşma. |
| Suwy bejermek | Aýratyn amal talaplaryna laýyk geliň | Senagat prosesi suwy | Softumşatmak, süýjediji, deoksigasiýa. |
| Sowuk suwy bejermek | Enjamlaryň kadaly işlemegini üpjün ediň | Aýlanyş sowadyjy suw | Doza bejergisi. |
| Hapa suwlary bejermek | Daşky gurşawy gora | Senagat hapa suwlary | Fiziki, himiki, biologiki bejergisi. |
| Gaýtadan işlenen suw bilen bejermek | Süýji suwuň sarp edilişini azaltmak | Ulanylan suw | Hapa suwlary bejermek ýaly. |
Köplenç ulanylýan suw arassalaýyş himiki serişdeleri
| Kategoriýa | Köplenç ulanylýan himiki maddalar | Funksiýa |
| Flokulýasiýa serişdesi | PAC, PAM, PDADMAC ， poliaminler, alýumin sulfat we ş.m. | Asma jisimleri we organiki maddalary aýyryň |
| Dezinfeksiýa serişdeleri | TCCA, SDIC, ozon, hlor dioksid, kalsiý gipohlorit we ş.m. | Suwdaky mikroorganizmleri öldürýär (bakteriýalar, wiruslar, kömelekler we protozoa) |
| pH sazlaýjy | Aminosulfon kislotasy, NaOH, hek, kükürt kislotasy we ş.m. | Suw pH-ni kadalaşdyryň |
| Metal ion aýyryjylar | EDTA, Ion alyş-çalyş rezin | Agyr metal ionlaryny (demir, mis, gurşun, kadmium, simap, nikel we ş.m.) we beýleki zyýanly metal ionlaryny suwda aýyryň; |
| Tereziniň inhibitory | Organofosfatlar, organofosfor karboksil turşulyklary | Kalsiý we magniý ionlary bilen masştab emele gelmeginiň öňüni alyň. Şeýle hem metal ionlaryny aýyrmagyň belli bir täsiri bar |
| Deoksidizator | Natriý sulfit, gidrazin we ş.m. | Kislorodyň poslamagynyň öňüni almak üçin erän kislorody aýyryň |
| Arassalaýjy serişde | Limon kislotasy, kükürt kislotasy, aminosulfon kislotasy | Masştablary we hapalary aýyryň |
| Oksidantlar | ozon, persulfat, wodorod hlorid, wodorod peroksid we ş.m. | Dezinfeksiýa etmek, hapalaýjy maddalary aýyrmak we suwuň hilini ýokarlandyrmak we ş.m. |
| Enumşadyjylar | hek we natriý karbonat ýaly. | Gatylyk ionlaryny (kalsiý, magniý ionlary) aýyrýar we masştab emele gelmek howpuny peseldýär |
| Aldawçylar/Antifoam | Köpügi basyň ýa-da ýok ediň | |
| Aýyrmak | Kalsiý gipohlorit | çykaryş standartlaryna laýyk bolmagy üçin NH₃-N-ni hapa suwlardan aýyryň |
Suw bilen bejermek himiki serişdeleri ：
Senagat suwuny arassalamak, senagat suwuny we akýan suwlary fiziki, himiki, biologiki we beýleki usullar bilen bejermek prosesine degişlidir. Senagat suwuny arassalamak senagat önümçiliginiň aýrylmaz bölegidir we ähmiýeti aşakdaky taraplarda öz beýanyny tapýar:
1.1 Önümiň hilini üpjün etmek
Önümçilik zerurlyklaryny kanagatlandyrmak we önümiň hilini üpjün etmek üçin metal ionlary, asylan gaty we ş.m. suwdaky hapalary aýyryň.
Poslamany saklaň: Suwda erän kislorod, kömürturşy gazy we ş.m. metal enjamlaryň poslamagyna sebäp bolup biler we enjamyň ömrüni gysgaldyp biler.
Mikroorganizmlere gözegçilik: Suwdaky bakteriýalar, suwotular we beýleki mikroorganizmler önümiň hapalanmagyna sebäp bolup, önümiň hiline we saglyk howpsuzlygyna täsir edip biler.
1.2 Önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak
Iş wagtyny azaltmak: Suwy yzygiderli arassalamak enjamlaryň masştablanmagynyň we poslamagynyň öňüni alyp biler, enjamlary bejermek we çalyşmagyň ýygylygyny azaldyp biler we şeýlelik bilen önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyryp biler.
Amal şertlerini optimizirlemek: Suwy arassalamak arkaly önümçilik prosesiniň durnuklylygyny üpjün etmek üçin prosesiň talaplaryna laýyk gelýän suwuň hilini alyp bolýar.
1.3 Önüm çykdajylaryny azaltmak
Energiýany tygşytlamak: Suwy arassalamak arkaly enjamlaryň energiýa sarp edilişi azaldylyp, önümçilik çykdajylary tygşytlanyp bilner.
Ölçemegiň öňüni alyň: Suwdaky kalsiý we magniý ionlary ýaly gatylyk ionlary masştab döreder, enjamyň ýüzüne ýapyşar, ýylylyk geçirijiliginiň netijeliligini peselder.
Enjamlaryň ömrüni uzaltmak: Enjamlaryň poslamagyny we ulalmagyny azaltmak, enjamlaryň hyzmat möhletini uzaltmak we enjamlaryň amortizasiýa çykdajylaryny azaltmak.
Maddy sarp etmegi azaltmak: Suwy arassalamak arkaly biosidleriň galyndylary azaldylyp, önümçilik çykdajylary azaldylyp bilner.
Çig malyň sarp edilişini azaltmak: Suwy arassalamak arkaly galyndy suwuklygyndaky galan çig mallary dikeldip we gaýtadan önümçilige goýup bolar, şeýlelik bilen çig malyň galyndylaryny azaldyp, önümçilik çykdajylaryny azaldar.
1.4 Daşky gurşawy goramak
Hapalaýjy zyňyndylary azaltmak: Senagat hapa suwlary bejerilenden soň, hapalaýjy zyňyndylaryň konsentrasiýasy peselip, suw gurşawy goralyp bilner.
Suw baýlyklarynyň gaýtadan ulanylmagyny amala aşyryň: Suwy arassalamak arkaly senagat suwy gaýtadan ulanylyp bilner we süýji suw çeşmelerine garaşlylyk azalýar.
1.5 Daşky gurşaw düzgünlerini ýerine ýetiriň
Zyňyndy ülňülerine laýyk geliň: Senagat hapa suwlary milli we ýerli zyňyndy standartlaryna laýyk gelmelidir we suwy arassalamak bu maksada ýetmek üçin möhüm serişdedir.
Gysgaça aýtsak, senagat suwuny arassalamak diňe bir önümiň hili we önümçiligiň netijeliligi bilen çäklenmän, eýsem kärhanalaryň ykdysady peýdalary we daşky gurşawy goramak bilen hem baglanyşyklydyr. Ylmy we ýerlikli suw arassalamak arkaly suw baýlyklaryndan optimal peýdalanmak we pudagyň durnukly ösüşi öňe sürülip bilner.
Senagat suwuny arassalamak, energiýa, himiýa, derman, metallurgiýa, azyk we içgi senagaty we ş.m. ýaly köp ugurlary öz içine alýar. Ony bejermek prosesi, adatça suwuň hiline we çykaryş standartlaryna laýyklykda düzülýär.
2.1 Täsirli bejerginiň himiki serişdeleri we ýörelgeleri (Çig suwuň öňüni almak)
Senagat suwlaryny bejermekde çig suwuň öňüni almak, esasan, süzgüç, koagulýasiýa, flokulýasiýa, çökündiler, flotasiýa, dezinfeksiýa, pH sazlamak, metal ionlaryny aýyrmak we soňky süzgüçleri öz içine alýar. Köplenç ulanylýan himiki maddalar:
AgKagulantlar we flokulantlar: PAC, PAM, PDADMAC, poliaminler, alýumin sulfat we ş.m.
Oten ýumşadyjylar: hek we natriý karbonat ýaly.
IsDizinfeksiýalar: TCCA, SDIC, Kalsiý gipohlorit, ozon, hlor dioksidi we ş.m.
pH sazlaýjylary: aminosulfon kislotasy, natriý gidroksid, hek, kükürt kislotasy we ş.m.
EtMetal ion aýyrýarEDTA, Ion alyş-çalyş rezin we ş.m.,
Skale inhibitory: organofosfatlar, organofosfor karboksil turşulyklary we ş.m.
AdSorbentler: işjeňleşdirilen uglerod, işjeňleşdirilen alýumin we ş.m.
Bu himiki maddalaryň utgaşdyrylmagy we ulanylmagy, senagat suwuny arassalamakda togtadylan maddalary, organiki hapalaýjy maddalary, metal ionlaryny we mikroorganizmleri netijeli aýyrmaga, suwuň hiliniň önümçilik zerurlyklaryny kanagatlandyrmagyna we soňraky bejerginiň agyrlygyny azaltmaga kömek edip biler.
2.2 Suwy bejermegiň himiki serişdeleri we ýörelgeleri
Senagat suwlaryny bejermekde gaýtadan işlemek, esasan, öňüni almak, ýumşatmak, deoksidasiýa, demir we marganes çykarmak, süýjediji, sterilizasiýa we dezinfeksiýa ýaly zatlary öz içine alýar. Her ädim suwuň hilini gowulandyrmak we dürli senagat enjamlarynyň kadaly işlemegini üpjün etmek üçin dürli himiki serişdeleri talap edýär. Adaty himiki maddalar:
| Koagulantlar we flokulantlar: | ýaly PAC, PAM, PDADMAC, poliaminler, alýumin sulfat we ş.m. |
| Enumşadyjylar: | hek we natriý karbonat ýaly. |
| Dezinfeksiýa serişdeleri: | TCCA, SDIC, kalsiý gipohlorit, ozon, hlor dioksid we ş.m. |
| pH sazlaýjylary: | aminosulfon kislotasy, natriý gidroksid, hek, kükürt kislotasy we ş.m. |
| Metal ionlary aýyrýanlar: | EDTA, Ion alyş-çalyş rezin |
| Tereziniň inhibitory: | organofosfatlar, organofosfor karboksil turşulyklary we ş.m. |
| Mahabatlandyryjylar: | işjeňleşdirilen uglerod, işjeňleşdirilen alýumin we ş.m. |
Bu himiki maddalar, dürli suw arassalaýyş amallary kombinasiýalary arkaly gaýtadan işleýän suwuň dürli zerurlyklaryny kanagatlandyryp biler, suwuň hiliniň önümçilik ülňülerine laýyk gelmegini üpjün edip, enjamlaryň zaýalanmak howpuny azaldyp we önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyryp biler.
2.3 Sowuk suwy arassalamagyň himiki serişdeleri we ýörelgeleri
Aýlanyş sowadyjy suwy arassalamak, esasanam sowadyjy enjamlar we prosesler üçin sowadyjy suw ulgamlary giňden ulanylýan senagat desgalarynyň köpüsinde (himiýa desgalary, elektrik stansiýalary, polat zawodlary we ş.m.) senagat suwlaryny bejermegiň möhüm bölegi bolup durýar. Aýlanyş sowadyjy suw ulgamlary, suwuň köp bolmagy we ýygy-ýygydan aýlanmagy sebäpli ulalmaga, poslama, mikrob ösmegine we beýleki kynçylyklara sezewar bolýarlar. Şonuň üçin bu problemalara gözegçilik etmek we ulgamyň durnukly işlemegini üpjün etmek üçin suwy arassalamagyň täsirli usullary ulanylmaly.
Sowadyjy suwy arassalamak, ulgamdaky masştabyň, poslamagyň we biologiki hapalanmagyň öňüni almagy we sowatmagyň netijeliligini üpjün etmegi maksat edinýär. Sowuklama suwundaky esasy parametrlere gözegçilik ediň (pH, gatylyk, bulaşyklyk, erän kislorod, mikroorganizmler we ş.m.) we maksatly bejermek üçin suwuň hilini derňäň.
| Koagulantlar we flokulantlar: | ýaly PAC, PAM, PDADMAC, poliaminler, alýumin sulfat we ş.m. |
| Enumşadyjylar: | hek we natriý karbonat ýaly. |
| Dezinfeksiýa serişdeleri: | TCCA, SDIC, kalsiý gipohlorit, ozon, hlor dioksid we ş.m. |
| pH sazlaýjylary: | aminosulfon kislotasy, natriý gidroksid, hek, kükürt kislotasy we ş.m. |
| Metal ionlary aýyrýanlar: | EDTA, Ion alyş-çalyş rezin |
| Tereziniň inhibitory: | organofosfatlar, organofosfor karboksil turşulyklary we ş.m. |
| Mahabatlandyryjylar: | işjeňleşdirilen uglerod, işjeňleşdirilen alýumin we ş.m. |
Bu himiki serişdeler we bejeriş usullary ulalmagyň, poslamagyň we mikroblaryň hapalanmagynyň öňüni almaga, sowadyjy suw ulgamynyň uzak möhletli işlemegini üpjün etmäge, enjamlaryň zaýalanmagyny we energiýa sarp edilişini azaltmaga we ulgamyň netijeliligini ýokarlandyrmaga kömek edýär.
2.4 Hapa suwlary bejermegiň himiki serişdeleri we ýörelgeleri
Senagat hapa suwlaryny arassalamak prosesi, hapa suwlaryň aýratynlyklaryna we arassalaýyş maksatlaryna görä köp basgançaklara bölünip bilner, esasan, öňüni alyş, kislota bazasyny zyýansyzlandyrmak, organiki maddalary we togtadylan gaty jisimleri aýyrmak, orta we ösen bejeriş, dezinfeksiýa we sterilizasiýa, palçyk bilen bejermek we gaýtadan işlenen suw arassalamak. Her bir baglanyşyk, hapa suwlary arassalamak işiniň netijeliligini we takyklygyny üpjün etmek üçin dürli himiki maddalaryň bilelikde işlemegini talap edýär.
Senagat hapa suwlaryny arassalamak, zyňyndy standartlaryna laýyk gelmek we daşky gurşawyň hapalanmagyny azaltmak üçin üç esasy usula bölünýär: fiziki, himiki we biologiki.
Fiziki usul:çökündiler, süzgüçler, flotasiýa we ş.m.
Himiki usul:zyýansyzlandyrmak, redoks, himiki ýagyş.
Biologiki usul:işjeňleşdirilen palçyk usuly, membrananyň bioreaktory (MBR) we ş.m.
Adaty himiki maddalar:
| Koagulantlar we flokulantlar: | ýaly PAC, PAM, PDADMAC, poliaminler, alýumin sulfat we ş.m. |
| Enumşadyjylar: | hek we natriý karbonat ýaly. |
| Dezinfeksiýa serişdeleri: | TCCA, SDIC, kalsiý gipohlorit, ozon, hlor dioksid we ş.m. |
| pH sazlaýjylary: | aminosulfon kislotasy, natriý gidroksid, hek, kükürt kislotasy we ş.m. |
| Metal ionlary aýyrýanlar: | EDTA, Ion alyş-çalyş rezin |
| Tereziniň inhibitory: | organofosfatlar, organofosfor karboksil turşulyklary we ş.m. |
| Mahabatlandyryjylar: | işjeňleşdirilen uglerod, işjeňleşdirilen alýumin we ş.m. |
Bu himiki serişdeleri netijeli ulanmak arkaly, senagat hapa suwlary ülňülere laýyklykda bejerilip we boşadylyp bilner, hatda daşky gurşawyň hapalanmagyny we suw çeşmeleriniň sarp edilmegini azaltmaga kömek edip biler.
2.5 Gaýtadan işlenen suwy bejermegiň himiki serişdeleri we ýörelgeleri
Gaýtadan işlenen suw bilen arassalamak, suw arassalanylandan soň senagat hapa suwlaryny gaýtadan ulanýan suw çeşmelerini dolandyrmagyň usulyna degişlidir. Suw çeşmeleriniň ýetmezçiliginiň artmagy bilen köp sanly senagat gaýtadan işlenen suwy arassalamak çärelerini kabul etdi, bu diňe bir suw baýlyklaryny tygşytlaman, eýsem bejeriş we çykaryş çykdajylaryny hem azaldar. Gaýtadan işlenen suwy bejermegiň açary, suwuň hili ýokary gaýtadan işlemegiň takyklygyny we tehnologiýasyny talap edýän suwy gaýtadan ulanmak talaplaryna laýyk bolar ýaly hapa suwlary hapalaýjy maddalary aýyrmakdyr.
Gaýtadan işlenen suwy arassalamak prosesi esasan aşakdaky esasy ädimleri öz içine alýar:
Öňünden taýýarlyk:PAC, PAM we ş.m. ulanyp, hapalaryň we ýagyň uly bölejiklerini aýyryň.
pH sazlamak:pH sazlaň, köplenç ulanylýan himiki maddalara natriý gidroksidi, kükürt kislotasy, kalsiý gidroksidi we ş.m. girýär.
Biologiki bejergisi:organiki maddalary aýyryň, mikroblaryň zaýalanmagyny goldaň, ammiak hloridi, natriý dihidrogen fosfat we ş.m. ulanyň.
Himiki bejergisi:köplenç ulanylýan ozon, persulfat, natriý sulfid we ş.m. organiki maddalary we agyr metallary oksidleýji aýyrmak.
Membrananyň bölünişi:erän maddalary aýyrmak we suwuň hilini üpjün etmek üçin ters osmoz, nanofiltrasiýa we ultrafiltrasiýa tehnologiýasyny ulanyň.
Dezinfeksiýa:mikroorganizmleri aýyryň, hlor, ozon, kalsiý gipohlorit we ş.m. ulanyň
Gözegçilik we düzediş:Gaýtadan ulanylýan suwuň standartlara laýyk gelýändigine göz ýetiriň we sazlamak üçin sazlaýjy we gözegçilik enjamlaryny ulanyň.
Aldawçylar:Suwuklygyň üstki dartyş güýjüni azaltmak we köpügiň durnuklylygyny bozmak arkaly köpügi basýarlar ýa-da ýok edýärler. (Zyýan berijileriň ulanylyş ssenarileri: biologiki arassalaýyş ulgamlary, himiki hapa suwlary arassalamak, derman suwlaryny bejermek, azyk hapa suwlaryny arassalamak, hapa suwlary arassalamak we ş.m.)
Kalsiý gipohlorit:Ammiak azoty ýaly hapalaýjy maddalary aýyrýarlar
Bu amallaryň we himiki serişdeleriň ulanylmagy, arassalanan hapa suwlaryň hiliniň gaýtadan önümçilik standartlaryna laýyk gelmegini üpjün edýär we bu önümçilikde netijeli ulanylmaga mümkinçilik berýär.
Senagat suwuny arassalamak häzirki zaman senagat önümçiliginiň möhüm bölegidir. Onuň prosesi we himiki seçimi, aýratyn proses talaplaryna laýyklykda optimizirlenmeli. Himiki serişdeleriň tygşytly ulanylmagy diňe bir bejerginiň täsirini gowulaşdyryp bilmez, çykdajylary azaldyp, daşky gurşawa täsirini azaldyp biler. Geljekde tehnologiýanyň ösmegi we daşky gurşawy goramak talaplarynyň gowulaşmagy bilen senagat suwlaryny arassalamak has akylly we ýaşyl ugurda öser.